Trong tác phẩm Truyện Kiều của nhà thơ Nguyễn Du có câu thơ như sau:
“Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh,
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân,
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm”
Và qua những câu thơ này, tác giả đã gợi cho chúng ta nhớ về một lễ hội tốt đẹp trong văn hóa người Việt đó là Tết Thanh Minh. Đây là ngày mà mọi người sẽ cùng nhau viếng thăm mộ của những người thân đã mất, sau đó quét dọn, sửa sang lại nhằm cầu mong linh hồn sớm được vãn sanh. Bên cạnh đó những người thăm mộ sẽ thắp nén hương trước mộ phần và cầu mong có được bình an và phước báu cho ngôi nhà mình.
Và bài viết sau đây của Phong Thủy Phước Khang sẽ giúp bạn có thêm thông tin về lễ cúng Thanh Minh, cùng theo dõi nhé.
Tết Thanh Minh là gì? Nguồn gốc và Ý nghĩa
- Nguồn gốc
Theo nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ, Tiết Thanh minh là một trong 24 tiết khí dựa trên quan niệm của các quốc gia phương Đông.
Nghĩa đen của Thanh là không khí trong lành, minh là sáng sủa. Tiết Thanh minh đề cập đến thời kỳ trời mát mẻ, trong lành. Nó là tiết thứ 5 trong chuỗi 24 tiết khí, bắt đầu sau ngày Lập Xuân 45 ngày và sau ngày Đông chí 105 ngày.
Khoảng thời gian của Tiết Thanh minh kéo dài từ 15 đến 16 ngày, và ngày đầu tiên trong khoảng này được gọi là Tết Thanh minh. Vào năm 2023, Tết Thanh minh sẽ rơi vào ngày 5/4 Dương lịch (15/2 Âm lịch) và kéo dài đến ngày 20/4.
Ngoài Tết Thanh minh, vào những ngày đầu năm tháng 3, còn có Hội Đạp Thanh, còn được gọi là hội giẫm cỏ. Đây là một lễ hội có nguồn gốc từ Trung Quốc. Trong dịp này, nam nữ thường mặc quần áo đẹp để cùng nhau tham gia các hoạt động chơi xuân.
- Ý nghĩa của Tết thanh minh
Trong dịp Lễ Thanh Minh, các gia đình người Việt thường hay cùng nhau thu xếp thời gian để ra ngoài nghĩa trang hay nơi đặt phộ phần của người thân để tiến hành phát cỏ, lau chùi và quét dọn.
Ngoài ra sự nhân văn của người Việt trong ngày tết Thanh Minh còn thể hiện qua việc mọi người cùng giúp nhau sửa sang và và quét dọn cho những ngôi mộ vô chủ hay những phận mộ để lâu mà không có ai quét tướt. Và qua đó sau khi hoàn tất mọi viêc thì một nén nhang thơm cũng làm ấm lòng người đã khuất.
Bên cạnh đó, trong dịp Thanh minh, ngày này cũng là dịp những em nhỏ trong nhà được ba mẹ dắt theo để cho chúng nhận biết mộ phần tổ tiêng, để từ đó biết được nguồn cội và nhớ ơn ông bà.
Cúng Thanh Minh cần chuẩn bị những gì?
- Mâm cúng Thanh Minh tại nhà
Mâm cúng Thanh Minh thường không đòi hỏi lễ vật phức tạp. Đối với mâm cúng mặn, bạn có thể sắp xếp một số món như xôi, gà luộc, canh măng, các món xào… Một số lễ vật khác như trái cây, hoa tươi, trầu cau và vàng mã có thể thêm vào để làm cho mâm cúng thêm trọn vẹn.
Đối với gia đình Phật tử, mâm cúng thường là mâm chay. Nếu bạn không nấu nướng cỗ cúng, có thể thắp hương với trái cây tươi, trà, một ít bánh kẹo, thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên.
- Mâm cúng Thanh Minh ở ngoài mộ
Mâm cúng Thanh Minh ngoài mộ có hai loại: lễ chay và lễ mặn. Chuẩn bị lễ vật cần thiết bao gồm hương, đèn, chè, rượu, nước trong, trầu cau và tiền vàng.
- Đối với mâm cỗ chay, bạn cần chuẩn bị xôi chè, oản chuối, bánh trái, chai nước, gạo, muối, bỏng, bơ và mật ong.
- Mâm cỗ mặn thì thêm rượu, thịt heo, chân giò, gà luộc hoặc khoanh giò. Nếu có nhiều bát hương, thì cần thắp hương đầy đủ cho từng bát. Lễ vật đặt trên bàn có thể chung một nơi.
Cách cúng Thanh Minh theo phong tục người Việt
- Cách cúng Thanh Minh tại nhà
Trước khi tiến hành lễ cúng Thanh Minh tại nhà, việc đầu tiên là dọn dẹp sạch sẽ và gọn gàng ngôi nhà, đặc biệt là lau sạch bàn thờ gia tiên. Sau khi chuẩn bị mâm lễ cúng Tết Thanh Minh, gia đình tiến hành bài trí lên bàn thờ. Người cúng nên mặc trang phục lịch sự, sạch sẽ và chỉnh tề, sau đó thắp hương và tiến hành việc vái lạy tổ tiên cùng đọc văn khấn. Khi hương đã cháy hết trong một tuần, gia đình có thể thực hiện việc hóa vàng và xin thụ hưởng những điều tốt lành.
- Cách cúng Thanh Minh ngoài mộ
Nhân dịp Thanh Minh, mọi người thường mang theo xẻng, cuốc để làm đẹp lại nấm mồ, loại bỏ cỏ dại và cây hoang mọc trên mộ. Hành động này vừa giúp tránh sự xuất hiện của các loài động vật hoang dã như rắn, chuột đào hang, vừa tôn trọng linh hồn người đã khuất. Sau khi dọn dẹp mộ, người thăm mộ sắp xếp lễ vật cúng Thanh Minh vào chỗ thờ chung để tiến hành nghi lễ.
Khi bắt đầu lễ cúng, gia chủ thắp hương, đèn và đọc bài khấn theo nghi thức cúng lễ Thanh Minh. Khi lễ cúng hoàn tất, gia chủ chờ cho hương cháy khoảng 2/3 trước khi thực hiện lễ tạ, hóa vàng và xin lộc. Sau đó, họ có thể thực hiện lễ cúng gia thần và gia tiên ở nhà. Nếu gia chủ viết bài cúng ra giấy, sau khi đọc xong, họ có thể đem bài cúng đó cùng tờ tiền giấy vàng để thực hiện hóa.
Hơn nữa, trong quá trình thăm mộ, cần cắm một nén hương tại các ngôi mộ gần kế để thể hiện sự tôn trọng và chia sẻ lòng thành kính với những ngôi mộ không được quan tâm hay vô chủ, không có người viếng thăm.
Những lưu ý không nên làm trong ngày Tết Thanh Minh
- Không nên giẫm đạp ngang mộ người khác hay đá đồ cúng của họ. Điều này có thể mang lại vận xui, đặc biệt đối với trẻ nhỏ và thanh niên.
- Phụ nữ trong kỳ hành kinh, có thai hoặc người bị phong hàn thấp khớp nên hạn chế tham gia tảo mộ. Khí lạnh và năng lượng xấu có thể tác động không tốt đến sức khỏe.
- Tránh chụp ảnh tại khu vực nghĩa trang, dù việc tạo kỷ niệm quan trọng, vì đây là nơi thể hiện sự tôn trọng và tưởng nhớ người đã qua đời.
- Khi dọn dẹp mộ, hãy làm sạch kỹ càng và kiểm tra tình trạng mộ để tránh sự xâm nhập của các loài chuột, rắn và rết.
- Tránh bàn tán, chỉ trỏ vào mộ người khác để không mang đến xui xẻo cho bản thân và thể hiện sự tôn trọng và tôn kính đối với họ.
Cúng Tết Thanh Minh mang một ý nghĩa nhân văn cao đẹp trong truyền thống của người Việt Nam và là lời gợi nhắc cho chúng ta nhớ về nguồn cội, nhớ về tổ tiên và ông bà đi trước. Và qua bài viết vừa được Phong Thủy Phước Khang chia sẻ, chung tôi hy vọng đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức về ngày lễ này. Mọi thông tin liên quan cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ chúng tôi qua Fanpage FacebookPHONG THỦY PHƯỚC KHANGvà kênh YoutubePhong Thủy Phước Khangđể được hỗ trợ và giải đáp bạn nhé.
XEM THÊM:
